Programma 3Duurzaam wonen in Breda

* (exclusief) reserves

Begroot € 60.217

Realisatie € 59.079

Verschil * € -1.138

Begroot € 45.538

Realisatie € 58.233

Verschil * € 12.695

Lasten Baten

Onze ambitie in de Begroting 2017

Externe ontwikkelingen in het afgelopen jaar

De economie trekt aan, dat is onder andere te merken aan de stijgende druk op de hoofdwegen in de stad. Het hoofdwegennet is steeds zwaarder belast. Breda is nog (redelijk) goed bereikbaar, maar de rek gaat er uit. Breda zet slimme maatregelen in om de capaciteit van de wegen maximaal te gebruiken (bijvoorbeeld doorstroming op de zuidelijke en noordelijke rondweg). Zwaar belaste wegen hebben ook invloed op de ruimtelijke ontwikkelingen.
Breda groeit naar verwachting naar meer dan 200.000 inwoners in 2040 (prognoses CBS, Provincie en gemeente). Om in de toekomst bereikbaar te blijven zijn forse investeringen nodig in de stedelijke hoofdinfrastructuur.

We zagen in 2017 vastgoed beschikbaar komen, dat opnieuw wordt gebruikt of ontwikkeld. De aantrekkende economie wakkert dit ook aan.

In 2017 is gestart met uitwerking van gebiedsprofielen. Ze geven een beeld van de behoeften en kansen van wonen per gebied, nu en in de toekomst. De uitgewerkte gebiedsprofielen zijn straks de basis afwegingen over nieuwe plannen. Sinds 1 januari 2017 bestaat een harde en zachte plancapaciteit van ruim 6000 woningen. Een overeenkomst met de corporaties, bovenop de bestaande afspraken, voorziet in nieuwbouw van 1300 sociale huurwoningen. Voor ruim 500 sociale woningen zijn er al plannen. Voor de doelgroep studenten zijn ruim 400 woningen opgeleverd.

Van afval naar grondstof (VANG) is in 2017 ingevoerd, met doorloop tot half 2018.

Het college stelde de aanvliegroute vast voor de Omgevingswet. Er zijn verschillende projecten gestart als verkenning van de vele facetten van de omgevingsvisie en het omgevingsplan. Participatie, digitalisering en werkprocessen zijn verkend om de betekenis van onze veranderopgave helder te krijgen. De omtrekken zijn in beeld.

De thema`s

Wonen in Breda

Wat wilden we bereiken?

Het is goed wonen in Breda. De woonomgeving is aantrekkelijk en duurzaam. In Breda is er voor iedereen een geschikte en betaalbare woning. Dat willen we behouden en waar mogelijk versterken. Door een aantal recente ontwikkelingen zoals de gevolgen van de economische crisis, de vluchtelingenstroom, de extramuralisering in de zorg en nieuw rijksbeleid zoals de regels voor passend toewijzen is de druk op de sociale voorraad toegenomen en is er een urgente behoefte aan betaalbare huurwoningen op korte termijn. Dit vraagt om extra inspanningen om op korte termijn te voorzien in uitbreiding van betaalbare huurwoningen. Daarnaast wordt extra aandacht gevraagd voor het verruimen van de mogelijkheden van geschikte huisvesting voor de middeninkomens.

Wat wilden we hiervoor doen?

Door invoering van de nieuwe Woningwet is veel veranderd voor corporaties en gemeenten. De gemeente Breda heeft door het opstellen van een Woonvisie en het maken van nieuwe prestatieafspraken (Alliantie 2015-2018) met corporaties en huurderskoepels (GHK) hier tijdig op ingespeeld.

De druk op de sociale voorraad is toegenomen en vraagt om een aanscherping van het beleid. De Aanvulling op de Woonvisie geeft de opgave aan voor de komende jaren met een focus op de betaalbaarheid en beschikbaarheid van woningen voor huishoudens met een laag inkomen of middeninkomen. De hoofdambitie is om voor deze groepen voldoende huurwoningen in de gemeente Breda beschikbaar te hebben. Daarnaast is het – in aansluiting op de Woonvisie 2013 – van belang de woonlasten betaalbaar te houden en ervoor te zorgen dat inwoners in een prettige woonomgeving kunnen wonen.

Naast de afspraken met woningcorporaties (en huurderskoepels) wordt ingezet op samenwerking met maatschappelijke en private partners ter realisering van de volkshuisvestelijke opgave in Breda Samen met maatschappelijke en private partners geven we uitvoering aan de afspraken.

Door een aantal nieuwe ontwikkelingen (zoals de toegenomen vluchtelingenstroom, de beperkte opvang in zorginstellingen en het beleid van passend toewijzen) is de druk op de sociale voorraad toegenomen. Binnen de programmering van ruim 8.185 woningen voor de periode 2015 tot en met 2024 beoogt de gemeente 1.640 reguliere sociale huurwoningen toe te voegen. Voor 1 juli 2019 dient de bouw van tenminste 1.000 betaalbare huurwoningen te zijn gestart (motie 1.000).

Daarnaast is er ook aandacht voor doorstroming (juiste doelgroep in juiste woning), de positie van middeninkomens, middeldure, vrije sector huur en particulier opdrachtgeverschap.

Wat hebben we bereikt?

De sociale woning voorraad van de corporaties in de categorieën goedkoop en betaalbaar nam toe met 3.884 woningen tussen 1 januari 2016 en 1 juli 2017. In 2017 kwamen er 118 sociale nieuwbouwwoningen bij. . In de categorie middeldure huur zijn dit 188 nieuwbouwwoningen. Het aantal nieuwe woningen in de categorie goedkoop is laag.

Wat hebben we ervoor gedaan?

De in 2016 vastgestelde woonvisie is de basis geweest voor de opstelling van een allonge op de prestatieafspraken tussen gemeente en corporaties. Deze afspraak is half 2017 vastgesteld.

Afspraken over de ontwikkeling van de sociale voorraad en betaalbaarheid en beschikbaarheid zijn onderdeel van de afspraken in de overeenkomst. Het inzetten van het streefhuurbeleid had effect en er kwamen meer goedkope en betaalbare woningen vrij uit de sociale voorraad . In 2017 is ook het woonlastenfonds ingezet.

Voor nieuwbouw werken we actief samen met private en maatschappelijke partners en corporaties. Voor private ontwikkelingslocaties maakt de gemeente afspraken over sociale woningbouw. Ook met partners op het gebied van woon-zorg willen we samenwerken.

Op een aantal plaatsen is speciaal ingezet op de middeldure huur.

Wat was de uitdaging?

Goedkope scheefheid
(Huishoudens met een midden- of hoger inkomen in een sociale huurwoning)
Bron indicator:	WoON2015/Rigo woonlastenonderzoek
Meeteenheid:	%
	Realisatie 2015	Realisatie 2016	Streefwaarde 2017	Realisatie 2017	Streefwaarde 2018
Goedkope scheefheid	18,0	0	Zie opmerking	0	Verlaging ten opzichte van 2015
Opmerking: Het WoON vindt eens per drie jaar plaats (volgende vindt plaats in 2018).

Woonquote huur
(Aandeel van het inkomen voor totale woonlasten huurwoningen)
Bron indicator:	WoON2015/Rigo woonlastenonderzoek
Meeteenheid:	%
	Realisatie 2015	Realisatie 2016	Streefwaarde 2017	Realisatie 2017	Streefwaarde 2018
Woonquote huur	36,0	0		0	Niet hoger dan 2015
Opmerking: Het WoON vindt eens per drie jaar plaats (volgende vindt plaats in 2018).

Zoektijd woningzoekenden
(Zoektijd reguliere woningzoekenden in jaren)
Bron indicator:	Monitor sociale voorraad
Meeteenheid:	Tijdsduur in jaren
	Realisatie 2015	Realisatie 2016	Streefwaarde 2017	Realisatie 2017	Streefwaarde 2018
Zoektijd woningzoekenden	1,0	1,1		1,4	Niet hoger dan 2015
Zowel de inschrijftijd als de zoektijd zijn toegenomen. Een verklaring hiervoor is de toenemende druk op de huurwoningmarkt.

Totaal aantal zelfstandige huurwoningen
(Totaal aantal zelfstandige sociale huurwoningen corporaties)
Bron indicator:	Monitor Sociale voorraad
Meeteenheid:	Aantal
	Realisatie 2015	Realisatie 2016	Streefwaarde 2017	Realisatie 2017	Streefwaarde 2018
Totaal aantal zelfstandige huurwoningen	22.199,0	21.743,0	Minimaal 21.500	21.800,0	Minimaal 21.500
Op basis van streefhuurbeleid is de sociale voorraad van de corporaties (WonenBreburg, Alwel en Laurentius), met name de huursegmenten goedkoop en betaalbaar toegenomen met 3884 woningen. In 2017 zijn 118 nieuwbouwwoningen aan het sociale huursegment toegevoegd. In de categorie middeldure huur zijn 118 nieuwbouwwoningen gerealiseerd. Het aandeel nieuwe woningen in de categorie goedkope koop is laag.

Achterliggende documenten

Naam document	Soort document	Jaar	Maand
Structuurvisie Breda 2030
Nota Grondbeleid 2014

Gerelateerde producten

Wonen

Risico's

Niet van toepassing.

Thema	Wonen in Breda
Product 1:	Wonen
Wat wilden we hiervoor doen
Er is een Taskforce in het leven geroepen om samen met corporaties, huurders en marktpartijen de betaalbare voorraad te behouden, en tot juli 2019 met minstens 1.000 woningen te verruimen. Naast nieuwbouw, kijken we naar de benutting van leegstaand maatschappelijk -en commercieel vastgoed. We gaan op zoek naar slimme, vernieuwende woonconcepten en nieuwe financieringsconstructies. Waar nodig worden instrumenten herzien of ingevoerd (Doelgroepenverordening, Huisvestingsverordening). Naast de reguliere behoefte aan betaalbare woningen, is specifieke aandacht voor bijzondere doelgroepen. Naar verwachting zal de taakstelling voor het huisvesten van statushouders in 2017 circa 400 personen bedragen. Daarnaast hebben we nog in 2016 gezorgd voor de uitbreiding van de woningvoorraad in de vorm van 50 tijdelijke woningen. Wij voeren over deze doelstellingen overleg met de corporaties; indien deze niet tot een sluitende business-case komen, zullen andere mogelijkheden worden onderzocht. De financiële consequenties zijn onderdeel van de business-case en daarom nog niet bekend. Om ouderen te helpen om hun eigen woning te aan te passen, zijn we momenteel bezig met de voorbereiding van een blijverslening die we in 2017 introduceren. Met het voorzetten van de Starterslening zal de gemeente ook in 2017 starters ondersteunen om een woning te kopen en gelijktijdig doorstroming bevorderen. We ondersteunen de start van de Stichting Studenten en Jongerenhuisvesting Breda bij de uitvoering van haar activiteiten. Binnen de regio stemmen we onze woningbouwopgave af met buurgemeenten en maken we afspraken ten behoeve van een divers en evenwichtig woningaanbod. De voornoemde uitvoeringsactiviteiten zullen worden gemonitord en geëvalueerd in de jaarlijkse voortgangsrapportages. Zowel in de Uitvoeringsagenda Woonvisie, als in de Jaarschijven Alliantie staan concrete activiteiten benoemd waarop gerapporteerd gaat worden. Extra aandacht gaat uit naar de monitoring van de sociale woningvoorraad. Halfjaarlijks wordt nagegaan of de taakstelling voor statushouders is gehaald. Wanneer de noodzaak daar is zal desgewenst tot een kortere inval worden overgegaan. In het Meerjarenperspectief Programmering en Grondbeleid (MPG) wordt gerapporteerd over de voortgang en realisatie van woningbouw in relatie tot de kwantitatieve en kwalitatieve doelstellingen.
Wat hebben we ervoor gedaan
Mate van realisatie
Toelichting
De 50 tijdelijke woningen zijn in 2017 van de grond gekomen. Over de financiële gevolgen van de businesscase staat in de begroting 2018: “De komende 10 jaar zal de gemeente jaarlijks een stimuleringsbudget beschikbaar stellen voor de bouw van betaalbare woningen. De hoogte van dat budget wordt per jaarschijf vastgesteld op basis van behoefte dat jaar. Voor 2018 is dat € 1,5 miljoen. De overige € 0,5 miljoen is voor extra maatregelen in bestaande voorraad zoals aanpak leegstaand vastgoed.” Sinds 2014 is de taakstelling voor gemeenten voor instroom van asielzoekers in Nederland flink gestegen. De actuele taakstelling is lager dan in 2014 en (piekjaar) 2015, maar nog steeds hoog. De financiële gevolgen staan in een businesscase. In 2017 was extra inzet nodig van mensen en middelen. Ook de komende jaren is dit nog nodig. De taakstelling voor de 2e helft van 2017 was 105 vergunninghouders huisvesten. In de 1e helft van 2017 bouwde Breda een voorsprong op van 4 vergunninghouders. Deze is verrekend, waardoor de taakstelling uit kwam op 101 in de 2e helft van 2017. Uit de realisatiecijfers van het COA per 1 januari 2018 bleek, dat er in de 2e helft van 2017 136 vergunninghouders in Breda zijn gehuisvest. Breda voldoet aan de taakstelling en bouwde een voorsprong op van 35 vergunninghouders. De vergunninghouders wonen in woningen van de corporaties en in het Koetshuis en de Eglantier. Wij danken de corporaties en Vluchtelingenwerk voor de samenwerking en hun bijdragen aan deze maatschappelijke opgave. De gemeente kocht in 2016 het Koetshuis voor de huisvesting van statushouders en nam het in 2017 in gebruik genomen. Het beheer is grotendeels uitbesteed aan het samenwerkingsverband Camelot, Radar en Facilicom. Camelot is hoofdaannemer. In de Eglantier wonen 12 alleenstaande statushouders op kamers. Het zijn 3 woningen in Prinsenbeek. We werken nauw samen met vluchtelingenwerk, corporaties en Zorg voor elkaar- bij huisvesting en begeleiding van statushouders. De stichting studenten- en jongerenhuisvesting Breda is nog niet gestart. De regionale afstemming van de woonopgave gebeurde in periodiek overleg met de regio. De monitor sociale woningvoorraad maakten we samen met de corporaties. het actueel houden van de prognoses voor statushouders bewaken we samen met de partners bewaakt. Het Meerjaren Programma Gebouwen verschijnt begin 2018 als onderdeel van de jaarcyclus. De blijverslening is in 2017 geïntroduceerd en de starterslening is voortgezet.
Waarop gingen we rapporteren / verantwoorden
Nieuw gebouwde woningen
Aantal nieuw gebouwde woningen per 1.000 woningen
Realisatie 2015	Realisatie 2016	Streefwaarde 2017	Realisatie 2017	Streefwaarde 2018
3,6
Begroting 2017
Opmerking: Dit is een landelijk verplichte indicator, waar de gemeente Breda niet op zal sturen. Daarom is geen streefwaarde bepaald.
Realisatie 2017
Opmerking: Dit is een landelijke verplichte indicator, waar de Gemeente Breda niet op stuurt. Daarom is geen streefwaarde bepaald.

Verdeling beschikbare ruimte

Wat wilden we bereiken?

De Structuurvisie Breda 2030 geeft ons het kader waarbinnen we de verdeling van de ruimte vormgeven. We sturen op een bestemming van de ruimte die aansluit bij het gebruik en de behoefte. Daarmee dragen we bij aan een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor bedrijven en instellingen en een aantrekkelijke en duurzame omgeving om in te wonen en te recreëren.

We zijn een sterke centrumstad, met een bovenregionale economische aantrekkingskracht. Een belangrijk uitgangspunt blijft een duurzame samenhang tussen het stad en buitengebied.

Wat wilden we hiervoor doen?

We geven ruimte voor nieuwe initiatieven en innoveren de planologische procedures in de geest van de nieuwe Omgevingswet. We bereiden de invoering van de Omgevingswet voor zodat de organisatie en regelgeving hierop is aangepast bij het ingaan van de wet halverwege 2019. Deze doorontwikkeling maken we door met omliggende gemeenten om zo te komen tot een gezamenlijke Omgevingsvisie.

We verbinden partijen om ontwikkelingen mogelijk te maken. Hierbij maken we gebruik van initiatieven zoals het Stadslab en PakhuisB.

We beschermen de cultuurhistorische- en landschappelijke waarden van het buitengebied in de ruimtelijke plannen.

In de Structuurvisie Breda 2030 is een uitvoeringsperspectief opgenomen waarin is vastgelegd hoe, wanneer en waarmee Breda haar ambities wil realiseren. Dit uitvoeringsperspectief wordt aan de hand van de actuele ontwikkelingen aangepast. In de begrotingscyclus wordt over de voortgang van het uitvoeringsperspectief gerapporteerd.

Wat hebben we bereikt?

De Structuurvisie Breda 2030 was ook in 2017 het kader voor ruimtelijke ontwikkeling. Omdat de economie aantrok ontwikkelden we versneld een aantal locaties . Zo speelden we in op de toenemende vraag naar ruimte en een aantrekkelijk vestigingsklimaat.

Dit draagt bij aan een stevige positie als centrumstad. De verkiezing tot Beste Binnenstad 2017 is hiervan een mooi en tastbaar voorbeeld.

Met de beoordeling van verschillende plannen, inititateven en de gevoerde procedures versterkten we de samenhang tussen stad en buitengebied. De plannen voor het Markdal zijn een mooi voorbeeld, maar nog niet klaar. Ook in 2018 werken we verder aan het Verhaal van Breda als ‘stad in een park’.

Wat hebben we ervoor gedaan?

Met de experimenten van de Omgevingswet gaven we ruimte aan initiatieven, bijvoorbeeld Markdal. De invoering van de Omgevingswet is uitgesteld tot 2021. Dat geeft ons meer tijd en ruimte voor voorbereiding.

We zijn begonnen met het vormgeven van nieuwe instrumenten:

• Een bouwstenen notitie voor veel nieuwe beleidsdomeinen als 1e stap voor de Omgevingsvisie.

• Bestemmingsplannen met een brede reikwijdte, elk met een eigen accent als opmaat naar één Omgevingsplan.

In lopende projecten in de leefomgeving gebruiken we andere vormen van participatie om de effecten te ervaren.

Alle afdelingen op het gebied de fysieke leefomgeving bouwen samen aan een betere ketensamenwerking. Zo geven we binnen en buiten de organisatie vorm aan ‘Breda brengt het samen’.

PakhuisB en Stadslab zijn initiateven gestart, bijvoorbeeld de Inspiratiedag bij de herontwikkeling van Amphia Langendijk.

We werkten mee aan de kwaliteitsverbetering van nieuwe plannen in het buitengebied. Zo beschermen we de cultuurhistorische en landschappelijke waarden.

De basis voor stadsontwikkeling was ook het afgelopen jaar de Structuurvisie Breda 2030. Als gevolg van de flink aantrekkende economie is een aantal locaties versneld ontwikkeld. Bijvoorbeeld het Havenkwartier en bij Gasthuisvelden het voormalige belastingkantoor, de rechtbank en de Seeligkazerne.

Eind 2017 begonnen we met de Bouwstenennotitie. Dit is de opmaat voor doorontwikkeling van de Structuurvisie naar een nieuwe omgevingsvisie.

Om de gebiedsontwikkelingen te stimuleren en projecten te begeleiden is veel ingezet. De zorg voor een goede kwaliteit van de ontwikkeling van de stad vraagt om inzet die niet altijd kostendekkend is.

Wat was de uitdaging?

Actualiteit uitvoeringsprogramma

Bron indicator:
Meeteenheid:
	Realisatie 2015	Realisatie 2016	Streefwaarde 2017	Realisatie 2017	Streefwaarde 2018
Actualiteit uitvoeringsprogramma	0	0		0

Achterliggende documenten

Naam document	Soort document	Jaar	Maand
Structuurvisie 2030	Kaderstellend
Nota Grondbeleid 2014	Kaderstellend

Gerelateerde producten

Risico's

Meer en meer ontwikkelen gebieden met voorheen een economische functie naar wonen of meer gemengde functies. Dit is een belangrijk aandachtspunt voor de Omgevingsvisie.

Thema	Verdeling beschikbare ruimte
Product 1:	Ruimtelijke ordening
Wat wilden we hiervoor doen
Vooruitlopend op de invoering van de Omgevingswet experimenteren we met het omgevingsplan in het bestemmingsplan Breda Zuidwest. Bij het Haveneiland onderzoeken we hoe dit experiment geregeld kan worden in de vorm van een omgevingsplan We beoordelen initiatiefplannen en nemen principebesluiten over de medewerking aan nieuwe initiatieven. We actualiseren de bestemmingsplannen Nieuw Wolfslaar, Heilaar bedrijven en Digitparc waarbij we al rekening houden met de invoering van de Omgevingswet
Wat hebben we ervoor gedaan
Mate van realisatie
Toelichting
Het ontwerp-omgevingsplan Breda Zuidwest is opgesteld. De software voor ruimtelijke ordening die we nu gebruiken is nog klaar voor het maken van omgevingsplannen. Daar lopen we tegenaan bij het experiment omgevingsplan Breda Zuidwest. Het plan ligt ter inzage. Er komt een evaluatie om te leren voor volgende omgevingsplannen. Voor Haveneiland is een projectteam aan de slag dat in overleg met gebruikers kijkt welke regels in het omgevingsplan moeten komen. Voor gewenste ontwikkelingen namen we principebesluiten om medewerking te verlenen met een postzegelbestemmingsplan, haalbaarheidsonderzoek of afwijking van het bestemmingsplan. Er zijn ongeveer 30 postzegelbestemmingsplannen gemaakt en zo’n 12 Wijzigingsplannen opgesteld. De plannen voor actualisatie van het buitengebied oost en zuid zijngereed. Het concept-ontwerp bestemmingsplan bedrijvenpark De Posthoren (Digit Parc) is op verzoek van de eigenaar opgesteld en is nu in vooroverleg met Provincie en andere instanties. Er ligt een wetsvoorstel om de verplichte actualisering uit de Wro (Wet ruimtelijke ordening) te schrappen. Zo kunnen gemeenten hun energie volledig stoppen in de invoering van de Omgevingswet. Het wetsvoorstel is in januari 2018 aangenomen in de Tweede Kamer.
Waarop gingen we rapporteren / verantwoorden
Aantal principebesluiten en doorlooptijd
Aantal genomen principebesluiten en doorloop in tijd
Realisatie 2015	Realisatie 2016	Streefwaarde 2017	Realisatie 2017	Streefwaarde 2018
			202,0
Begroting 2017
Opmerking: Er is geen norm bepaald. In 2017 wordt gerapporteerd over de werkelijke cijfers
Realisatie 2017
Opmerking: Er is geen norm bepaald. In 2017 wordt gerapporteerd over de werkelijke cijfers. Dit is een nieuwe indicator waarvoor geen streefwaarden zijn bepaald.

Thema	Verdeling beschikbare ruimte
Product 2:	Stedelijke planning en programmering
Wat wilden we hiervoor doen
We monitoren de bestaande voorraad en brengen de behoefte in beeld om hiermee te sturen op realisatie van de juiste nieuwbouw. We maken afspraken met marktpartijen en corporaties en verankeren deze in planologisch juridische producten. Daarbij kijken we maximaal 10 jaar vooruit. Waar mogelijk stellen we projecten bij zodat deze beter aansluiten bij de gewenste (woningbouw) behoefte. We faciliteren initiatieven voor een tijdelijke invulling op braakliggende terreinen. Binnen de regio stemmen we het programma van verschillende vastgoedsegmenten op elkaar af en maken we afspraken over een divers en evenwichtig regionaal programma. Vooruitlopend op de invoering Omgevingswet geven we reeds vorm aan de organisatiestructuur, werkprocessen, digitale infrastructuur, instrumentarium en burgerparticipatie. We stellen de visie op bestaand vastgoed vast en monitoren de leegstand. Er is een instrumentarium ontwikkeld om leegstand terug te dringen.
Wat hebben we ervoor gedaan
Mate van realisatie
Toelichting
Bestaande voorraad en de feitelijke plancapaciteit nemen we mee in de beoordeling van nieuwe initiatieven. We houden rekening met de toekomstige behoefte, trends en ontwikkelingen bij het beoordelen van nieuwe initiatieven. Zo komen we tot een duurzame vastgoedvoorraad. De overzichten stellen we regelmatig beschikbaar aan de Raad. In 2017 ontwikkelden we een nieuw overzicht in de vorm van een dashboard. Dit wordt onderdeel van het Meerjaren Programma Gebouwen 2018. In 2017 is geen MPG verschenen. Er zijn op dit moment geen projecten in de harde plancapaciteit waarvan we verwachten dat ze niet worden uitgevoerd. Er kwamen het afgelopen jaar geen tijdelijke initiatieven binnen voor braakliggende terreinen. We doen mee aan het overleg over de regionale afstemming van het woningbouwprogramma. Binnen lopende projecten (Nieuwe Mark, Gasthuisvelden, Willem-Alexanderplein en Markdal) experimenteerden we met andere vormen van participatie. Het intakeproces en bestemmingsplanprocedure namen we onder de loep, als start om in de geest van de Omgevingswet vorm te geven. Alle beleid voor de leefomgeving is geïnventariseerd. De verkenning van het nieuwe domein gezondheid deden we samen met partners in de stad. Een leegstandsteam maakte een plan van aanpak om leegstand actief terug te dringen op verschillende niveaus. Dit vraagt voor de nieuwbouw om zorgvuldige afweging voordat we vastgoed ontwikkelen op braakliggende plekken. Inmiddels zijn in Breda ruim 40 panden omgevormd, met inzet van de gemeente.
Waarop gingen we rapporteren / verantwoorden
Stedelijke planning en programmering.
Monitoring stedelijke programmering
Realisatie 2015	Realisatie 2016	Streefwaarde 2017	Realisatie 2017	Streefwaarde 2018

Begroting 2017
De monitoring van de stedelijke programmering vindt jaarlijks plaats in het Meerjarenperspectief Programmering en Grondbeleid (MPG).
Realisatie 2017

Grote woonprojecten in de stad

Wat wilden we bereiken?

De groei van huishoudens in Breda ligt de komende tien jaar ver boven het landelijk gemiddelde van 7%. Breda heeft een (extra) bouwopgave om deze groei van huishoudens mogelijk te maken en om tekorten weg te werken. De nieuwbouw dient bij te dragen aan het wegwerken van de tekorten binnen de bestaande voorraad. Naast nieuwbouw is daarbij ook de transformatie van bestaand leegstaand vastgoed van betekenis.

We maken de bestaande grote projecten zoals Teteringen af en daarnaast richten we ons op vraaggerichte ontwikkelingen die kwaliteit toevoegen aan het bestaande woningaanbod.

De focus van nieuwe ontwikkelingen ligt bij de compacte stad, zoals vastgelegd in de Structuurvisie Breda 2030.

Wat wilden we hiervoor doen?

De ambitie om voldoende betaalbare woningen beschikbaar te hebben voor huishoudens met een laag inkomen verdient de komende jaren extra aandacht. De komende jaren dient netto 20% van de uitbreidingsopgave te worden gebouwd in de sociale sector. Ook voor huishoudens met een middeninkomen wil de gemeente voldoende middel dure woningen realiseren (huurprijs vanaf € 711,-). De nieuwbouw zal vooral bestaan uit het toevoegen van grondgebonden koopwoningen en uit appartementen in zowel het koop- als huursegment.

De nieuwbouw dient bij te dragen aan het versterken van het karakter van buurten en wijken in Breda, met daarin een compleet aanbod en variëteit van gewilde woonmilieus.

We voeren vastgestelde gemeentelijke grondexploitaties uit. Het merendeel van de toevoeging van woningen is geconcentreerd in de grondexploitaties van Teteringen.

Met initiatieven waarover we een positief principebesluit hebben genomen, nemen we vervolgstappen om tot realisatie te komen.

Realiseren van ruim 8.100 woningen in 10 jaar tijd (2015-2024), die kwaliteit toevoegen aan de stad en die aansluiten op de huidige en toekomstige woningvraag en daarmee aanvullend zijn op de bestaande voorraad.

Wat hebben we bereikt?

Op basis van regionale afspraken is de Bredase woningbouwprogrammering tot stand gekomen, met accenten voor sociale en middeldure woningbouw. In de afspraken met de corporaties is deze koers aangehouden. Zo werken we naar een woningmarkt die inspeelt op de bevolkingsontwikkelingen en kwalitatief in balans is.

Wat hebben we ervoor gedaan?

De woningbouwproductie kwam in 2017 goed op gang. Met de corporaties maakten we afspraken voor 1.300 nieuwbouwwoningen in het sociale segment, vooral betaalbaar en goedkoop. Ook die productie is op gang gekomen. Met 1.329 woningen waarvan 570 in de categorie sociale huur (inclusief ruim 400 studentenwoningen) is de doelstelling qua aantal gehaald. Nog niet alle doelgroepen worden even goed bediend. In 2017 stelden we gebiedsprofielen op voor de verdeling over de verschillende wijken en buurten.

Wat was de uitdaging?

Opleveringen woningen
(Gerealiseerde woningbouw)
Bron indicator:
Meeteenheid:	Aantal
	Realisatie 2015	Realisatie 2016	Streefwaarde 2017	Realisatie 2017	Streefwaarde 2018
Opleveringen woningen	620,0	609,0	812	1.210,0	850
In 2017 zijn er 1.329 woningen gebouwd en 119 woningen gesloopt. Hierdoor is er een aantal van 1.210 woningen toegevoegd aan de woningvoorraad.

Achterliggende documenten

Naam document	Soort document	Jaar	Maand
Structuurvisie 2030	Kaderstellend

Gerelateerde producten

Risico's

Zie paragraaf grondbeleid.

Thema	Grote woonprojecten in de stad
Product 1:	Grondexploitaties ten behoeve van de woningbouw
Wat wilden we hiervoor doen
Uitvoeren vastgestelde grondexploitaties met woningbouw waaronder: Voorbereiden van de Eikberg, fase 2. In Teteringen voeren we de uitgifte van gronden uit volgens de realisatiestrategie. Voor Heilaarpark doorlopen we de procedure voor wijziging van het bestemmingsplan. In Nieuw Wolfslaar geven we gronden uit voor Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO).
Wat hebben we ervoor gedaan
Mate van realisatie
Toelichting
Eikberg De Raad stelde de aangepaste realisatie strategie vast voor fase II en daarmee de actieve aankoop van gronden vanaf eind 2017. Teteringen Volgens afspraken uit 2014 worden gronden verkocht en woongebieden gereed gemaakt. In de Bouverijen zijn ontwikkelaars bekend voor de verschillende deelgebieden. De locatie aan de Aanstede is versneld ontwikkeld. Hier is grond verkocht voor de bouw van 21 sociale huurwoningen; oplevering gebeurt voorjaar 2018. Overige projecten, zie Programma 3, thema grote projecten. Heilaarpark Het ontwerpbestemmingsplan voor 50 grondgebonden woningen wordt op dit moment getoetst en het vooroverleg opgestart. Op korte termijn volgt besluitvorming voor officiële terinzagelegging. Nieuw Wolfslaar De grond voor het Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO) is met 22 woningen verkocht en de bouw is in volle gang. Er is nog één gereserveerde PO kavel in Nieuw Wolfslaar. Door het aantrekken van de markt neemt het aantal uit te geven bouwkavels in rap tempo af. Ontwikkelingen grondexploitaties en verkoop kavels, zie paragraaf Grondbeleid, brochure Grondprijzen Breda 2018 en Meerjaren Programma Gebouwen 2017.
Waarop gingen we rapporteren / verantwoorden
Aantal woningen
Aantal woningen waarvoor grond is uitgegeven
Realisatie 2015	Realisatie 2016	Streefwaarde 2017	Realisatie 2017	Streefwaarde 2018
	106,0		267,0	209
Begroting 2017

Realisatie 2017
Actualisatie van de cijfers in juli.

Thema	Grote woonprojecten in de stad
Product 2:	Faciliterende projecten ten behoeve van de woningbouw
Wat wilden we hiervoor doen
We faciliteren projecten waarvoor een positief principebesluit is genomen. Met de initiatiefnemer onderzoeken we de haalbaarheid en sluiten we (anterieure) overeenkomsten om de planologische procedures te doorlopen.
Wat hebben we ervoor gedaan
Mate van realisatie
Toelichting
Daar waar vastgoed of grond niet ons eigendom is, maakten we de gewenste ontwikkelingen mogelijk door het nemen van positieve principebesluiten, uitvoering van haalbaarheidsonderzoeken, sluiten van (anterieure) overeenkomsten en doorlopen van noodzakelijke planologische procedures. gewenste ontwikkelingen voor transformatie van leegstaand vastgoed, een duurzame ontwikkeling die bijdraagt aan de woonopgave, kwaliteitsverbetering van een gebied et cetera. Door het aantrekken van de markt, minder inzet op actief grondbeleid en meer overlaten aan de markt, nam het aantal projecten fors toe. Bijvoorbeeld Havenkwartier, Amphiaterrein en Klokkenberg.
Waarop gingen we rapporteren / verantwoorden
Anterieure overeenkomsten
Aantal woningen in lopende faciliterende projecten:
Realisatie 2015	Realisatie 2016	Streefwaarde 2017	Realisatie 2017	Streefwaarde 2018
			603,0	602
Begroting 2017
Opmerking: Hiervoor is geen norm geformuleerd. We rapporteren over de woningen die in lopende projecten zijn opgenomen aan het einde van het jaar.
Realisatie 2017
Deze indicator heeft een relatie met de thema indicator opleveringen woningen. De gerealiseerde woningen komen of op grond uit gemeentelijke grondexploitatie of uit faciliterende projecten. Voorlopig is dit het saldo van de streefwaarde op themaniveau minus realisatie op eigen grond. Actualisatie van de cijfers in juli.

Bereikbaar Breda

Wat wilden we bereiken?

Breda is een toegankelijke, gastvrije en goed bereikbare stad, duurzaam en veilig. Speciale aandacht hierbij voor de economische toplocaties als de Binnenstad, Via Breda, en de bedrijventerreinen zoals opgenomen in de structuurvisie 2030 (mobiliteitsaanpak Breda) en zoals ook bestuurlijk vastgesteld in Brabantstad.

Wat wilden we hiervoor doen?

Samen met partijen in Breda en de regio wordt invulling gegeven aan de visie Mobiliteitsaanpak Breda, zoals het toekomstbestendig maken van de noordelijke rondweg en de aanpak van enkele knooppunten op de zuidelijke as. We maken ons politiek sterk voor de verbreding van de A27 (KP Hooipolder (volledig ongelijkvloers in de toekomst) – KP St. Annabosch) en de A58 (Breda – Tilburg en de aanpak van het wegvak Galder – St. Annabosch). Voor treinverbindingen ligt het accent op de internationale trein naar Antwerpen en Brussel die nog steeds niet operationeel is. Daarnaast werken we in Brabants verband aan de realisering van de internationale treinverbinding naar Düsseldorf en als toekomstperspectief “ een rechtstreekse OV verbinding Breda-Utrecht”.

We ronden het meerjaren uitvoeringsprogramma Mobiliteit (MUP) 2015-2018 af welke gericht is op beter auto- en vrachtverkeer op de stedelijke assen en de aanpak voor de fiets. We maken een begin met toekomstbestendig openbaar vervoer en pakken de verkeersonveilige plekken aan. Niet alleen de black spots komen aan de orde maar ook “grey –spots” en doelgroep gerichte gedragsacties o.a. bij scholen en in woonwijken. Daarnaast stellen we een vervolg MUP 2019-2022 op.

Door het realiseren van de projecten uit het Meerjaren uitvoeringsprogramma Mobiliteit vinden we aansluiting bij de mobiliteitsambities uit de Structuurvisie 2030

Wat hebben we bereikt?

Het verkeerssysteem blijft werken maar staat steeds meer onder druk. Met slimme maatregelen (dynamisch verkeersmanagement, kleinschalige maatregelen voor doorstroming) proberen we om de maximale capaciteit uit de bestaande infrastructuur te halen.

Wat hebben we ervoor gedaan?

De projecten op de hoofdstructuur in het uitvoeringsprogramma mobiliteit zijn uitgevoerd. Verbetering fietsvoorzieningen St. Ignatiusstraat is in voorbereiding, de uitvoering is uitgesteld.

Het Tracébesluit voor de verbreding van de A27 is uitgesteld vanwege het besluit om 3 bruggen over de rivierkruisingen volledig te vervangen. Hierdoor lopen ook de werkzaamheden langer door (2027-2029). Bestuurlijk is aangedrongen op het naar voren halen van de planning voor de aanpak van knooppunt Hooipolder. De Marktverkenning A58 Breda-Tilburg leidde tot de afspraak in het Bestuurlijk Overleg Mirt om dit tracédeel te verbreden naar 2 x 3 rijstroken (binnen de bestaande gebruiksruimte). We hebben medewerking verleend aan de voorbereiding van het Ontwerp Tracébesluit voor de A58 Galder-St. Annabosch.

Langs verschillende lijnen is druk uitgeoefend om de IC Brussel eind 2017 via Breda te kunnen laten rijden. De softwareproblemen zijn opgelost. Nu moeten alleen nog procesmatige afspraken worden gemaakt. Op 9 april 2018 gaat de IC naar Brussel rijden. In Duitsland zijn vorderingen gemaakt voor de spoorverdubbeling tussen Venlo en Düsseldorf. De treinverbinding Eindhoven – Düsseldorf is opgenomen in het nieuwe regeerakkoord.

De uitwerking van de mobiliteitsaanpak Breda (MAB) is vertaald naar het meerjarenuitvoerings programma mobiliteit (MUP). In 2017 hebben we projecten uitgevoerd voor fiets, OV, auto, et cetera.

Wat was de uitdaging?

Duurzaam vervoer
(Aandeel verplaatsingen te voet, met de fiets en het OV (Modal split))
Bron indicator:	Omnibus enquête
Meeteenheid:	%
	Realisatie 2015	Realisatie 2016	Streefwaarde 2017	Realisatie 2017	Streefwaarde 2018
Duurzaam vervoer	58,0	60,0	Doel is een stijgende lijn *	61,0	Doel is een stijgende lijn *
Het aandeel verplaatsingen te voet, met de fiets en het OV (Modal split) is (heel) licht gestegen.

Verkeersveiligheid
(Rapportcijfer door Bredanaars van verkeersveiligheid eigen buurt)
Bron indicator:	GBM
Meeteenheid:	Score tussen 1 en 10
	Realisatie 2015	Realisatie 2016	Streefwaarde 2017	Realisatie 2017	Streefwaarde 2018
Verkeersveiligheid	6,1	0	6,5	5,7
De Bredanaar is iets minder tevreden over de verkeersveiligheid in eigen buurt.

Bereikbare binnenstad
(Tevredenheid over bereikbaarheid binnenstad door Bredanaars)
Bron indicator:	Omnibus enquête
Meeteenheid:	%
	Realisatie 2015	Realisatie 2016	Streefwaarde 2017	Realisatie 2017	Streefwaarde 2018
Bereikbare binnenstad	65,0	71,0	67%	72,0	68%
Het aantal Bredanaars dat tevreden is over de bereikbaarheid van de binnenstad is stijgende.

Achterliggende documenten

Naam document	Soort document	Jaar	Maand
Structuurvisie Breda 2030
Parkeerverordening 2013

Gerelateerde producten

Risico's

Niet van toepassing.

Thema	Bereikbaar Breda
Product 1:	Mobiliteit
Wat wilden we hiervoor doen
Bereikbaarheid: De afwikkelcapaciteit op de Stadsontsluitingswegen wordt vergroot door gerichte maatregelen te treffen zoals aanpak kruispunt Emerparklaan-Backer en Ruebweg, fase 2 van aansluiting Haagse Beemden/A16 op Backer en Ruebweg, op de ZRW nabij de Fatimastraat wordt een opstelstrook toegevoegd, groene golf Beverweg-Kapittelweg enzovoort.
Wat hebben we ervoor gedaan
Mate van realisatie
Toelichting
Bereikbaarheid: - Groene golf aangelegd op Beverweg - Reconstructie Lunetstraat - Dr. Struyckenstraat / Oranjeboomstraat (Verkeersregelinstallatie weg en aanpassen kruispunt) - Rotonde Hoogeind / St. Ignatiusstraat Voorbereiding aanpak doorstroming: - Zuidelijke rondweg - Kruispunt Backer en Ruebweg – Konijnenberg (aanpak 2019) - Kruispunt Leursebaan-IABC (aanpak 2019/2020)
Waarop gingen we rapporteren / verantwoorden
Verkeersongevallen met motorvoertuig
Ziekenhuisopname na verkeersongeval met een motorvoertuig
Realisatie 2015	Realisatie 2016	Streefwaarde 2017	Realisatie 2017	Streefwaarde 2018
5,0
Begroting 2017
Opmerking: Dit is een landelijk verplichte indicator, waar de gemeente Breda niet op zal sturen. Daarom is geen streefwaarde bepaald.
Realisatie 2017
Opmerking: Dit is een landelijk verplichte indicator, waar de Gemeente Breda niet op stuurt. Daarom is geen streefwaarde bepaald.

Thema	Bereikbaar Breda
Product 2:	Openbaar vervoer
Wat wilden we hiervoor doen
In 2017 komt een pilot om op wijkniveau OV ritten te vervangen door KCV ritten (Kleinschalig Collectief Vervoer). Er komt een studie naar vraagafhankelijk OV. Door lobbyen proberen we de spoorlijn Breda-Utrecht hoog op de bestuurlijke agenda’s te krijgen.
Wat hebben we ervoor gedaan
Mate van realisatie
Toelichting
- Pilots zijn gestart (wijkbus, bus naar Breepark en de Efteling) en loopt nog door tot december 2018. - De studie naar vraagafhankelijk OV komt in de nieuwe OV visie (aanvang 2018). - HOV fase 2 De La Reijweg reconstructie Hogeschoollaan en De La Reijweg is uitgevoerd. Breda heeft samen met de provincies Brabant en Utrecht opdracht gegeven om de OV bereikbaarheid tussen Breda en Utrecht te onderzoeken. Op een ronde tafel bijeenkomst en een symposium zijn ideeën opgehaald bij de betrokken overheden, marktpartijen en kennisinstellingen. We werkten verder aan nieuwe agendering voor dit vraagstuk.
Waarop gingen we rapporteren / verantwoorden
Openbaar vervoer

Realisatie 2015	Realisatie 2016	Streefwaarde 2017	Realisatie 2017	Streefwaarde 2018

Begroting 2017

Realisatie 2017

Thema	Bereikbaar Breda
Product 3:	Parkeren
Wat wilden we hiervoor doen
Breda heeft zelfs op piekmomenten voldoende (fiets)parkeercapaciteit in de 5 gemeentelijke garages, op de drie terreinen, op straat en in de gemeentelijke gratis fietsenstallingen. Dagelijks wordt gehandhaafd op gevaarlijk en hinderlijk gestalde fietsen bij het station, in de binnenstad en bij risicowedstrijden van NAC. In het kader van de stedelijke ambitie van Breda als Smart city wordt het kenteken parkeren op straat en in de garage in 2017 uitgerold in de gehele stad waarmee de dienstverlening en betalingsbereidheid in positieve zin zullen worden vergroot. Aansluitend op het verhaal van Breda worden marketingacties ontwikkeld en maatregelen getroffen die het parkeren in Breda nog leuker en makkelijker maken. In 2017 wordt de in 2014 gestarte fiscalisering van vergunning gebieden afgerond met de laatste twee wijken: Nonnenveld e.o. en Gerardus Majella e.o. Daarmee is het parkeerregime in de gehele stad gelijk en wordt er ook in deze laatste twee wijken zo optimaal mogelijk gebruik gemaakt van de beschikbare openbare parkeerruimte door vergunninghouders, bezoekers én kortparkeerders.
Wat hebben we ervoor gedaan
Mate van realisatie
Toelichting
Sinds april heeft Breda een digitaal Parkeerloket waar bewoners en bedrijven 24/7 hun parkeerproducten aanvragen, betalen en wijzigen. Alle producten worden afgegeven op kenteken. In september 2017 zijn alle betaalautomaten op straat omgebouwd naar kenteken parkeren en pin. Ruim 2/3 van de parkeertransacties in de garages en 37% op straat zijn pin betalingen. Daarnaast maakt 36% van de parkeerders op straat gebruik van mobiel parkeren. Contante betalingen op straat zijn nog maar 27%. Het kenteken parkeren in de garages wordt voorjaar 2018 ingevoerd. Er is een customer journey ontwikkeld om in elke fase van de klantreis maatregelen te treffen voor optimale dienstverlening. In 2017 is vooral ingezet op maatwerk. Parkeergarage De Barones kreeg een groene gevel. We maakten een belangrijke stap in de dienstverlening voor de gehandicapten parkeerkaart. De keuringsarts bezoekt de aanvrager thuis en de kaart wordt aangetekend thuisgestuurd. Hierdoor hoeft de aanvrager niet meer de deur uit voor de keuring en om de kaart op te halen.. De fiscalisering van de laatste 2 vergunning gebieden vraagt meer tijd dan gedacht. Er ontstaat de vertraging door de samenloop met rioleringswerkzaamheden in de wijk, waardoor invoer niet mogelijk is. We willen het samen met de wijk voorbereiden. Dat gaat niet altijd zonder slag of stoot. Bij Nonnenveld zorgt het afwijkende regime in de Ginnekenstraat voor extra werk om te zorgen dat meerdere regimes in een klein gebied niet verwarrend werken voor bezoekers. Het gebruik van de fietsenstallingen is sinds 2014 verdubbeld. Inmiddels weten bijna 800.000 fietsparkeerders de stallingen te vinden. Op piekmomenten zijn de fietsenstallingen in het centrum vol. Fietsenstalling Achter De Lange Stalen is dicht sinds 1 juli 2017.
Waarop gingen we rapporteren / verantwoorden


Realisatie 2015	Realisatie 2016	Streefwaarde 2017	Realisatie 2017	Streefwaarde 2018

Begroting 2017

Realisatie 2017

Breda is een duurzame en bestendige stad

Wat wilden we bereiken?

Breda gaat voor de circulaire economie bedoeld om herbruikbaarheid van producten en grondstoffen te maximaliseren en waardevernietiging te minimaliseren. Breda is in 2044 CO2 neutraal en in 2050 klimaatbestendig.

In 2020 is de CO2 emissie in Breda met 45% teruggebracht ten opzichte van het peiljaar 2006.

Wat wilden we hiervoor doen?

We geven uitvoering aan de Duurzaamheidsvisie Breda 2030 en voeren samen met partijen in Breda en de regio projecten uit.

Wat hebben we bereikt?

Van Afval Naar Grondstof (VANG) is ingevoerd met doorloop tot half 2018. Met meer dienstverlening op waardevolle grondstoffen (papier en karton, groente-, fruit- en tuinafval, plastic en lege drinkpakken) en zelf weg brengen van restafval stimuleren we het gedrag om afval te scheiden. De hoeveelheid huishoudelijk restafval daalt. Gescheiden ingezamelde grondstoffen blijven in de kringloop voor hergebruik.

In 2015 was de CO2 uitstoot ruim 2% hoger dan in 2014. Er is nog geen dalende lijn. 2015 is het meest recente jaar waarvan CO2 data beschikbaar; geleverd door Rijkswaterstaat.

Wat hebben we ervoor gedaan?

Veel initiatieven en projecten zijn gestart, lopen nog of zijn afgerond:

- Wind A16, Greendeal (sociale participatie) Wind A16 is ondertekend door alle partijen. MER vond plaats en er is een voorkeur voor een aalternatief vastgesteld. Begin 2018 start het provinciaal inpassingsplan; oplevering eind 2020.

- Op de Nieuwe Veste zijn 9.000 zonnepanelen geplaatst.

- We sloten een samenwerkingsovereenkomst met 17 partijen voor een duurzaam warmtenet (Amercentrale). In 2017 wordt ± 50% van de elektriciteit opgewekt met biomassa.

Wat was de uitdaging?

Fijnstof
(Aantal dagen per jaar dat concentratie PM10 meer is dan 50 µg/m3.)
Bron indicator:	RIVM meetstation Breda
Meeteenheid:
	Realisatie 2015	Realisatie 2016	Streefwaarde 2017	Realisatie 2017	Streefwaarde 2018
Fijnstof	12,0	6,0	12	11,0	12
Het aantal dagen fijnstof overschrijding in Breda ligt ruim onder de wettelijke norm.

Restafval
(Maximaal aantal kilo restafval per inwoner per jaar)
Bron indicator:	waarstaatjegemeente.nl
Meeteenheid:	KG
	Realisatie 2015	Realisatie 2016	Streefwaarde 2017	Realisatie 2017	Streefwaarde 2018
Restafval	179,0	187,0	150	155,0	142
De streefwaarde is bijna gehaald.

Energie en klimaat
(Klimaatneutraal in 2044, uitstoot CO2 in kiloton per jaar)
Bron indicator:	CO2 monitor Milieu en Mobiliteit
Meeteenheid:	Kton
	Realisatie 2015	Realisatie 2016	Streefwaarde 2017	Realisatie 2017	Streefwaarde 2018
Energie en klimaat	886,0	855,0	831	0	801
Vanaf 2010 wordt een licht dalende CO2 trendlijn gemeten. De (lichte) achterstand ten opzichte van de doelen met betrekking tot de CO2-reductie is punt van aandacht. De CO2-cijfers ijlen altijd 2 jaar na! Pas in 2019 hebben we de CO data van 2017 beschikbaar.

Achterliggende documenten

Naam document	Soort document	Jaar	Maand
Structuurvisie Breda 2030
Duurzaamheidsvisie Breda 2030
Klimaatnota (steek positieve energie in het klimaat) 2008
Bodem masterplan Breda 2030

Gerelateerde producten

Risico's

Niet van toepassing.

Thema	Breda is een duurzame en bestendige stad
Product 1:	Milieubeheer
Wat wilden we hiervoor doen
Wat gaan we er voor doen? Afval Gefaseerde uitvoering rijksbeleid. In 2017 vindt implementatie plaats van de Bredase strategie: anders inzamelen. Hier wordt ingezet op beperken van restafval middels het inzamelen van gescheiden reststromen. Bodem In 2017 wordt het onderzoek op locaties met onacceptabele verspreidingsrisico’s voorgezet. Nadruk ligt op de wijze waardoor risico’s zijn beheerst en/of verontreinigingen zijn gesaneerd. Hergebruik van grond De resultaten van de pilot ‘gronddepot Breda’ zijn in 2017 bekend. Daarmee worden de mogelijkheden en haalbaarheid voor hergebruik van grond duidelijk. Energie en klimaat In het Uitvoeringprogramma Klimaat (UPK) zijn projecten opgenomen (in 2016 waren dat er 74) verdeeld over zes klimaatthema’s die concreet invulling geven aan het overkoepelende klimaatdoel Geluid De geluidkaart wordt geactualiseerd. Het accent bij aanpak geluidhinder ligt bij aanpak van de bron. Zo krijgen alle stads- wijkontsluitingswegen en drukke buurtontsluitingswegen een stiller wegdek. Gemiddeld worden er 2 wegvakken per jaar ‘stiller’ gemaakt. De ervaring van geluidoverlast door inwoners wordt gemonitord. Geur Geurcontouren van bedrijven maken we inzichtelijk. De ervaring van geuroverlast van de Bredanaar wordt gemonitord. Luchtkwaliteit Actief werken aan de gezondheid van inwoners van Breda op het gebied van luchtkwaliteit. (zoals milieuzones, doorstromingsmaatregelen e.d.) Waarover gaan we rapporteren Afval Kg. restafval per persoon in Breda. Bodem In 2017 wordt verslag gedaan van de voortgang van onderzoek op locaties met onacceptabele verspreidingsrisico’s Hergebruik van grond De uitslag van de pilot over de haalbaarheid van een gronddepot wordt gerapporteerd. Energie en klimaat Elk jaar wordt de CO2-emissie van Breda bepaald en gerapporteerd (cijfers ijlen wel drie jaar na). De projecten uit het Uitvoeringsprogramma Klimaat worden jaarlijks geëvalueerd en gecommuniceerd. Geluid De stads- en wijkontsluitingswegen en drukke buurtontsluitingswegen die zijn uitgerust met een stiller wegdek (gemiddeld twee per jaar). De ervaring van geluidoverlast door inwoners. (d.m.v. Omnibusenquête) Geur De ervaring van geuroverlast door inwoners. (d.m.v. Omnibusenquête) Luchtkwaliteit Aantal dagen overschrijding van de fijn stof norm.
Wat hebben we ervoor gedaan
Mate van realisatie
Toelichting
Bodem - Voor de Allerheiligenweg/ Bavelselaan zijn in 2017 verdere onderzoeken uitgezet. De resultaten verwachten we in 2018. - Havenkwartier en Tuinen van Genta (Molenkwartier) zijn ontwikkelingstrajecten met aandacht voor bodem. Eind september legden we verantwoording af aan het ministerie. Hergebruik van grond Het pilot gronddepot is aangelegd in 2017. De resultaten van de pilot verwachten we in 2018. Energie en klimaat - Gemeente Breda verduurzaamt 49 gemeentelijke gebouwen met een investering van € 14,3 miljoen in 9 jaar. - Bij Wind A16 is 25% sociale participatie afgesproken. - Zonnewijde is uitgevoerd als Nederlands grootste zonnepark met crowdfunding. - We stellen wijkenergieplannen op voor IJpelaar en Prinsenbeek. - Europese projecten versnellen de verduurzaming woningbouw en bedrijven. - Er is een afspraak met de woningcorporaties voor verduurzaming van hun woningvoorraad. - Greendeal Power Brabant ondersteunt de verduurzaming van de VVE’s. Geluid - Meerdere wegen kregen geluid reducerend asfalt (zoals de Nieuwe Kadijk). - Heusdenhoutsestraat werd 30 km/h met een opvallende geluid verbetering. - Uit de Omnibus enquête 2017 blijkt dat inwoners minder overlast hebben dan in 2016 van verkeer (trein, motorvoertuigen, bromfiets, vliegtuigen) en evenementen. Geur Uit de Omnibus enquête blijkt ook dat in 2017 3% minder bewoners geurhinder ervaart dan in 2016. Luchtkwaliteit - Op 3 plekken hebben we zelf de luchtkwaliteit gemeten, naast de meingen van het landelijk Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL). De milieuzone blijft de komende 2 jaar bestaan onder de huidige toelatingscriteria. We onderzoeken welke aanscherping per 1 januari 2020 haalbaar is. - De uitrol van e-oplaadpunten is een speerpunt in het beleid, naast duurzame mobiliteit en maatregelen voor betere doorstroming. - De motie ‘Breda verdient schone lucht’ is aangenomen om te onderzoeken of Breda concepten kan toepassen op plaatsen waar de luchtkwaliteit onder druk staat.
Waarop gingen we rapporteren / verantwoorden
Omvang fijn huishoudelijk restafval
Maximaal aantal kg huishoudelijk restafval per inwoner
Realisatie 2015	Realisatie 2016	Streefwaarde 2017	Realisatie 2017	Streefwaarde 2018
179,0	187,0		155,0	142
Begroting 2017

Realisatie 2017
In 2030 moet het aantal kg restafval per inwoner bij benadering nul zijn.

Thema	Breda is een duurzame en bestendige stad
Product 2:	Natuur en milieueducatie
Wat wilden we hiervoor doen
Natuur- en milieueducatie draagt bij aan bewustzijn en -wording en het biedt handvatten voor natuur- en duurzaamheidsthema’s. Educatie en communicatie richt zich op alle onderwijs en burgers en is niet exclusief gekoppeld aan een afdeling of programma. We werken samen met maatschappelijke organisaties én bedrijven voor natuur, milieu en duurzaamheid. Boerderij Wolfslaar is landelijk een van de mooiste kinderboerderijen van Nederland en met circa 200.000 bezoekers per jaar een belangrijke (gratis) publiekstrekker in Breda. Voor inmiddels vele generaties is het de plek waar men kennis maakt met landbouwhuisdieren en de natuur. Boerderij Wolfslaar draagt bij aan het natuur en milieubewustzijn van mensen in de Baronie van Breda . Het is een beleef en inspiratieplek met cursussen lezingen en evenementen. Het is de etalage voor het gemeentelijk beleid op het terrein van dierenwelzijn, stadslandbouw, duurzaamheid, natuurrecreatie en cultuurhistorie, steeds binnen de context van de boerderij. Boerderij Wolfslaar is een belangrijke pijler van de Natuurpoort Landgoed Wolfslaar. In 2017 bouwen we circulair en biobased een nieuw quarantaine hok, kleedruimte, opslag, overkapte publieksruimte en horeca waarmee we door de publieksfunctie niet alleen voor een showcase zijn voor duurzaam bouwen maar ook concreet uitvoering geven aan de gemeentelijke duurzaamheidsdoelstellingen.
Wat hebben we ervoor gedaan
Mate van realisatie
Toelichting
In 2017 waren er meer dan 100 publieksactiviteiten bij Boerderij Wolfslaar. We hebben ingezet op bewustwording, kennisontwikkeling en scheppen van ruimte voor burgers, bedrijven en organisaties op weg naar een duurzame samenleving. We richten ons op 4 pijlers: Boerderijbeleving, Cultuurhistorie, Natuurrecreatie en Duurzaamheid. Deze activiteiten en het feit dat Boerderij Wolflaar een plek is waar mensen graag komen, zorgden in 2017 voor fors meer dan 200.000 bezoekers. De verbouwing is in 2017 helemaal voorbereid en eind 2017 van start gegaan. De bouw gebeurt in 2018.
Waarop gingen we rapporteren / verantwoorden


Realisatie 2015	Realisatie 2016	Streefwaarde 2017	Realisatie 2017	Streefwaarde 2018

Begroting 2017

Realisatie 2017

Thema	Breda is een duurzame en bestendige stad
Product 3:	Groen en water
Wat wilden we hiervoor doen
Natuur en ecologie De ecologische hoofdstructuur wordt gerealiseerd door gebieden te verwerven en in te richten. De buiten de Ecologische Hoofdstructuur vallende groenblauwe structuren worden robuust ingericht zodat ze kunnen dienen als waterretentie en ecologische verbindingszones. Er wordt ingezet op het openbaar toegankelijk maken van de groene terreinen langs de binnen singel. In 2030 woont iedere Bredanaar op ‘pantoffelafstand’ (200 meter) van een groene rustplek. Klimaatadaptatie Breda wordt voorbereidt op de gevolgen van klimaatverandering. We doen dat door klimaatadaptatie o.a. te koppelen aan natuur, gezondheid en economische kansen. Waarover gaan we rapporteren Natuur en ecologie Ecologische hoofdstructuur: de stand van zaken m.b.t. de verworven en ingerichte gebieden wordt gerapporteerd. Er wordt gerapporteerd over de voortgang van het Uitvoeringsprogramma Groen en Water. Klimaatbestendigheid (adaptatie) De projecten uit het Uitvoeringsprogramma Klimaat worden jaarlijks geëvalueerd en gecommuniceerd.
Wat hebben we ervoor gedaan
Mate van realisatie
Toelichting
Natuur en ecologie Met de B5 gemeenten sloten we een overeenkomst met de Provincie Noord-Brabant en Groen Ontwikkelfonds Brabant om de natuur binnen de gemeente te versterken. In 2017 zijn voor zo’n 12 hectare percelen gekocht in Lage Vuchtpolder, Vierde Bergboezem en Weerijs-Zuid. We maken nu plannen voor de inrichting. Deze natuurgebieden koppelen we aan elkaar met de aanleg van faunapassages, die zorgen dieren obstakels zoals wegen kunnen nemen. Met de aanleg van Ecologische verbindingszones (EVZ) verbinden we de natuurgebieden EVZ Boomkikker in Bavel en EVZ Leijloop op Hazeldonk. Klimaatadaptatie We voeren stedelijke projecten uit, zoals herinrichting Oude Vest, Biobased Drijvend Groen Nieuwe Haven en Groene Gevel Baronesgarage. Regionaal en landelijk doet Breda mee in een aantal (bestuurlijke) netwerken, zoals Stuurgroep Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie en City Deal Klimaatadaptatie.
Waarop gingen we rapporteren / verantwoorden


Realisatie 2015	Realisatie 2016	Streefwaarde 2017	Realisatie 2017	Streefwaarde 2018

Begroting 2017

Realisatie 2017

Thema	Breda is een duurzame en bestendige stad
Product 4:	Openbaar groen en (open lucht) recreatie
Wat wilden we hiervoor doen
Het beheer van het openbaar groen is opgenomen in programma 4 (basis op orde) maar heeft ook een relatie met het woonklimaat.
Wat hebben we ervoor gedaan
Mate van realisatie
Toelichting
De waarde van natuurbeleving wordt steeds belangrijker. Waar het kan zorgen we voor recreatieve voorzieningen in de nieuwe natuurgebieden. Zo zijn er ommetjes aangelegd in de Talmazone, Lage Vuchtpolder en Wolfslaar.
Waarop gingen we rapporteren / verantwoorden


Realisatie 2015	Realisatie 2016	Streefwaarde 2017	Realisatie 2017	Streefwaarde 2018

Begroting 2017

Realisatie 2017

De kosten van dit programma

(bedragen x € 1.000)

Thema	Primitieve begroting 2017	Begroting 2017 na wijziging	Rekening 2017	Saldo 2017
Lasten
Wonen in Breda	640	1.216	1.744	-528
Verdeling beschikbare ruimte	2.823	3.521	4.296	-775
Grote woonprojecten in de stad	34.080	34.252	34.134	118
Bereikbaar Breda	15.355	15.816	15.254	563
Breda is een duurzame en bestendige stad	5.301	5.411	3.651	1.760
Totaal lasten	58.198	60.217	59.079	1.138
Baten
Wonen in Breda	39	68	13	-55
Verdeling beschikbare ruimte	635	635	593	-42
Grote woonprojecten in de stad	28.132	28.156	41.665	13.509
Bereikbaar Breda	14.676	14.606	14.830	223
Breda is een duurzame en bestendige stad	1.714	2.072	1.132	-940
Totaal baten	45.196	45.538	58.233	12.695
Mutaties in reserves
Stortingen	582	1.092	788	304
Onttrekkingen	907	1.197	147	-1.050
Totaal reserves	-325	-105	641	-746
Totaal ten laste van de algemene middelen	12.677	14.574	1.487	13.087

Toelichting exploitatie / mutaties (op hoofdlijnen)

Het resultaat van het programma Duurzaam wonen in Breda bedraagt € 13,087 miljoen voordelig.

Het thema ‘Wonen in Breda’ laat een nadelig resultaat zien van € 0,582 miljoen.
Een gedeelte van de ambtelijke ureninzet met betrekking tot het thema ‘Wonen’ is niet gedekt. Dit veroorzaakt een tekort van circa € 0,420 miljoen. De extra ambtelijke inzet is vooral nodig als gevolg van de drukte rondom de huisvesting van statushouders, de extra aandacht voor de sociale woningopgaven en de specifieke woon-zorg opgave.
Het thema ‘Verdeling beschikbare ruimte’ laat een nadelig resultaat zien van € 0,817 miljoen.
Binnen het product Stedelijk planning en programmering is een nadelig resultaat van € 0,618 miljoen. Belangrijkste oorzaken hiervoor zijn de kosten voor werkzaamheden binnen anterieure overeenkomsten, die voor een deel niet op derden kunnen worden verhaald. Anterieure overeenkomsten worden in het kader van faciliterend grondbeleid gesloten met derden (ontwikkelaars en bouwers), die ruimtelijke plannen ontwikkelen en uitvoeren binnen de gemeentelijke grenzen. Deze kosten worden zoveel mogelijk verhaald op de ontwikkelaars, maar voor een deel van de kosten is dit niet mogelijk. Daarnaast is het mislopen van de subsidie Heilig Hart Kerk van € 0,411 verantwoord. De restauratie van de Heilig Hartkerk is gekoppeld aan een woningbouwontwikkeling naast de kerk. Het bestemmingsplan dat deze totale ontwikkeling mogelijk moet maken is in procedure en loopt bij de Raad van State. Ten behoeve van de restauratie van de kerk heeft de provincie subsidie beschikbaar gesteld welke via de gemeente aan WoonZorg Nederland is betaald. WoonZorg Nederland heeft de subsidie inmiddels besteed aan de restauratie van de kerktoren. De gemeente heeft in 2017 echter een deel (€411.000) van de subsidie niet zeker weten te stellen bij de Provincie omdat de verantwoording voor dit deel van de subsidie niet tijdig kon worden ingediend. Ondanks pogingen daartoe blijkt het niet mogelijk deze specifieke subsidie bij de Provincie alsnog te verkrijgen.
Het thema ‘Grote woonprojecten in de stad’ laat een voordelig resultaat zien van € 13,627 miljoen.
Er is een voordelig resultaat ontstaan als gevolg van tussentijdse winstnemingen voor een bedrag van € 12,100 miljoen, verantwoord voor Waterdonken, Hoge Gouw, Haenen-Zuid, Nieuw Wolfslaar, Roosberg en de verzamelde woningbouw. Tevens is een bedrag van € 1,400 miljoen gestort in de in de Voorziening negatieve planresultaten. Totaal voordelig resultaat € 13,5 miljoen. Daarnaast is panden en gronden het resultaat € 0,4 miljoen positief. Dit wordt veroorzaakt door meer verkopen (€ 4,3 miljoen positief) en de afwaarderingen van € 3,6 miljoen negatief. Verder is er een nadelig resultaat op de kapitaallasten en op de exploitatie van panden en gronden van samen € 0,3 miljoen.
Het thema ‘Bereikbaar Breda’ kent een voordelig resultaat van € 0,786 miljoen.
Het resultaat binnen het product Mobiliteit, ad € 0,160 miljoen voordelig, wordt onder andere veroorzaakt als gevolg van lagere kapitaallasten van € 0,406 miljoen dan begroot. Een aantal projecten zijn in planning doorgeschoven en worden pas in 2018 uitgevoerd waaronder de verschillende projecten van Beter Benutten en de reconstructie Markendaalseweg, De voorbereidingen/planvorming heeft wel in 2017 al plaatsgevonden. Voor diverse personele lasten zijn meer kosten gemaakt voor een bedrag van € 0,277 miljoen.
Het resultaat binnen het product Parkeren is € 0,626 miljoen positief.
Dit resultaat ontstaat uit een aantal onderdelen. Een opvallende stijging is te zien in de inkomsten uit naheffingen van € 0,145 miljoen. Sinds mei 2017 verzorgt het Parkeerbedrijf zelf weer de fiscale handhaving op straat. Deze ontwikkeling laat zien dat het uitvoeren van gerichte controles effect heeft. In 2018 zal deze ontwikkeling zich doorzetten, waarbij uitgegaan wordt van een toename van de betaalbereidheid en daarmee geen toename van het aantal naheffingen. Anderzijds zorgt de aantrekkende economie voor een toename van zowel het aantal parkeerders (straat en garages) en daarmee voor stijgende inkomsten € 0,130 miljoen. Dit is in lijn met de stijging van aantal en inkomsten die ook zichtbaar zijn bij de B5 gemeenten vanaf de tweede helft van 2017. Bij de inloopstraten, met bijhorende eerste kwartier gratis, is naast bovengenoemde stijging geen extra stijging waarneembaar. Ook is er een toename van zowel vergunningen (straat) als uitrijkaarten voor bedrijven en evenementen (garages) zichtbaar met een positief resultaat van € 0,157 miljoen.
Het resultaat op fietshandhaving is met € 0,053 miljoen ook positief. Een steeds groter deel van de mensen komt hun fiets weer ophalen bij het depot met een positief resultaat van € 0,053 miljoen. Daarnaast het positieve saldo dat samenhangt met de meerjarenafspraak met de NS over de exploitatie van de fietsenstallingen op het NS-station van € 0,174 miljoen. Tenslotte heeft NS-fiets in de exploitatie van de fietsenstallingen een flinke efficiëntieslag gemaakt waarmee de kosten samenhangend met de meerjarenafspraken lager uitvallen dan begroot.

Het thema ‘Breda is een duurzame en bestendige stad’ sluit met een voordelig resultaat van € 0,820 miljoen.
Binnen het product Milieubeheer is een positief resultaat van € 0,328 miljoen. De oorzaak ligt voornamelijk in het niet opstarten van revolverende projecten (project dat wordt verstrekt, afgelost en opnieuw wordt versterkt).
Het product Groen & Water heeft een positief resultaat van € 0,600 miljoen. Dit komt onder andere door lagere kapitaallasten van € 0,584 miljoen. Een aantal projecten is pas gedeeltelijk uitgevoerd in 2017 en of in planning uitvoering doorgeschoven naar 2018 (bijvoorbeeld dal Aa of Weerijs en Strikberg). Voor projecten is totaal € 0,748 miljoen begroot voor de uitgaven en inkomsten. Hiervan is maar € 0,26 miljoen gerealiseerd. Dit betekent een onderschrijding van op de uitgaven van € 0,721 en op de inkomsten van € 0,748 miljoen. Voor het grootste deel is deze onderschrijding te wijten aan de vooraf ontvangen subsidie van de provincie Noord-Brabant voor Landstad de Baronie. In de loop van 2018 worden hiervoor projecten uitgevoerd.
Het resultaat bij de reserves € 0,745 miljoen negatief wordt voornamelijk veroorzaakt bij de reserve Klimaat. Dat resultaat is € 0,509 negatief. Oorzaak is het niet opstarten van revolverende projecten/subsidie.

Mutaties in reserves

		(Bedragen x € 1.000)
			Stand op	Mutaties		Stand op
	Reserves programma 3		1-1-2017			31-12-2017
Parkeerbedrijf reserve			702	520		1.222
Parkeerfonds			545	0		545
Groenfonds Buitengebied			676	-676		0
Bodemfonds			1.880	528		2.407
Klimaatfonds			506	113		619
Totaal			4.308	485	4.793

Toelichting Reserve Klimaatfonds
Opbrengsten uit klimaatprojecten worden in deze reserve gestort waaruit de komende jaren weer nieuwe projecten gefinancierd kunnen worden.
Investeringen uit deze reserve die zich op termijn terug verdienen, worden teruggestort. Daardoor heeft de reserve Klimaatfonds deels een revolverend (project dat wordt verstrekt, afgelost en opnieuw wordt versterkt) karakter.
Het Klimaatfonds wordt gevoed met opbrengsten uit het project windturbines Hazeldonk. Hieruit heeft de gemeente Breda een bijdrage van € 0,251 miljoen in 2017 ontvangen (waarvan € 0,044 miljoen voor afdracht aan de afdeling vastgoedontwikkeling, waardoor € 0,207 miljoen resteert voor de reserve klimaatfonds).
Toelichting Reserve Bodemfonds
Door het Rijk beschikbaar gestelde gelden voor bodemsanering worden in één reserve gebracht.
Breda ontvangt 1 bodemgeldstroom: Wet bodembescherming(DU). Deze wordt via het gemeentefonds beschikbaar gesteld. In 2017 is per saldo € 0,528 miljoen toegevoegd aan de reserve Bodem.
In 2017 waren géén kostbare actieve beheers-/saneringsmaatregelen noodzakelijk. Andere instrumenten zoals onderzoek en bemiddeling waren voor de beheersing van de humane risico’s toereikend.
In Breda is een groot aantal saneringen al voltooid. Het aantal spoedlocaties is verminderd tot ongeveer een dozijn. Locaties met humane risico’s zijn er niet meer, wel locaties waar verspreiding een risico vormt. In veel gevallen heeft gericht onderzoek kunnen aantonen dat een (spoed)sanering niet noodzakelijk is. We blijven dan het grondwater monitoren om de vinger aan de pols houden. Dat blijft in de toekomst geld kosten maar veel minder dan een sanering. Minstens voor de duur van de convenantsperiode (tot 31.12.2020) houden we bodemsaneringsgeld in reserve. Maar ook daarna voor situaties waarin, onverwacht of vanwege ruimtelijke ontwikkelingen, een sanering noodzakelijk wordt. Saneringskosten zijn vaak fors: van tonnen (bijv. Doornboslaan, Chr. Huijgensstraat, Molenkwartier, Klavers-Jansen) tot ruim een miljoen (bijv. Haagweg, Kop Kievitsloop, Gasfabriek) of meer. De sanering van tuinen bij 72 woningen aan de Hoornwerkstraat in 2001 kostte 6,5 miljoen.
Toelichting Reserve Groenfonds
De reserve Groenfonds is opgeheven.
Toelichting Parkeerbedrijf reserve
De reserve heeft tot doel op basis van een meerjarenplanning tegenvallers te kunnen opvangen om zodoende de tarieven op een gelijk niveau te kunnen houden. De mutatie in 2017 in de reserve heeft betrekking op de toevoeging van het resultaat 2016.
Toelichting reserve Parkeerfonds
Het doel van het parkeerfonds is om middelen te verkrijgen door bijdragen van initiatiefnemers, waarmee parkeervoorzieningen of andere maatregelen op het gebied van parkeren kunnen worden gecreëerd, daar waar particulieren en bedrijven dat zelf niet kunnen en waarmee de gewenste kwaliteit van het stedelijke parkeerklimaat gegarandeerd blijft. Kort gezegd wordt met behulp van de gelden in een parkeerfonds “gespaard” voor parkeervoorzieningen. In 2017 zijn er geen middelen ontrokken aan dit fonds.

Mutaties in voorzieningen

		(Bedragen x € 1.000)
			Stand op	Mutaties		Stand op
	Voorziening programma 3		1-1-2017			31-12-2017
Vrz Parkeergarage de Prins			289	17		305
Vrz Parkeergarage Concordia			72	-61		11
Vrz Parkeergarage Barones			1.103	237		1.339
Vrz Parkeergarage Chassé			509	23		532
Vrz Parkeergarage Turfschip			348	46		395
Vrz Fietsenstalling Oude Vest			18	3		20
Vrz Fietsenstalling Nieuwstraat			49	4		53
Vrz planmatig onderhoud VO			2.996	339		3.335
Vrz verkeersregelinstallaties (VRI's)			627	440		1.067
Vrz verlieslatende contracten			4.796	0		4.796
Totaal			10.807	1.047	11.854

Voorziening verkeersregelinstallatie (VRI's):
Met ingang van 2016 is voor de reguliere onderhoudsactiviteiten voor het in stand houden van de verkeersregelinstallaties een voorziening kapitaalgoederen gevormd. Jaarlijks wordt € 900.000 gedoteerd vanuit de exploitatie, de werkelijk kosten worden onttrokken uit de voorziening

Investeringen

(bedragen x € 1.000)
Omschrijving	Beschikbare investeringen 2017	Werkelijke uitgaven tm 2017	Vrijval 2017	Nog beschikbaar eind 2017	Wat is meer/-minder nodig voor ctc	Verwachte uitgaven 2018	Verwachte uitgaven 2019	Verwachte uitgaven 2020 ev
3. Duurzaam wonen in Breda
Mobiliteit	16.841	7.553	1.878	7.411	2.239	2.970	3.440	1.000
Parkeren	633	814	-332	150	0	150	0	0
Milieubeheer	156	25	0	131	0	71	60	0
Natuur- en milieueducatie	97	36	0	61	0	61	0	0
Grondexploitatie ten behoeve van de woningbouw	3.278	1.266	0	2.012	0	2.012	0	0
Stedelijke planning en programmering	4.886	1.290	0	3.596	0	3.596	0	0
Wonen	2.547	2.400	0	148	0	148	0	0
Totaal	28.439	13.384	1.546	13.509	2.239	9.008	3.500	1.000

Mobiliteit: uitvoeringsprogramma 2017
Een deel van de maatregelen die opgenomen zijn in het Uitvoeringsprogramma Mobiliteit 2014-2018 zijn begin 2015 ingebracht onder het programma Beter Benutten. In dit programma werken Rijk, regio en bedrijfsleven samen om de bereikbaarheid in de drukste regio's te verbeteren. Onder de naam Corridor-Zuid gaat het hierbij voor Breda om een samenhangend pakket van maatregelen waarmee de singelring kan worden ontlast, de binnenstad beter bereikbaar wordt en Breda laat zien dat ze meer is dan een autostad. Vanuit het programma Beter Benutten is inmiddels door het Rijk een bijdrage toegezegd van € 2,2 miljoen, deze bijdragen zijn nu in het investeringsplan opgenomen.

SV:Groen en water

Betreft diverse projecten inzake gebiedsontwikkelingen

AAN DIT PROGRAMMA GERELATEERDE VERBONDEN PARTIJEN

GR Nazorg Gesloten Stortplaatsen Bavel-Dorst en GR Nazorg Gesloten Stortplaatsen Bavel-Dorst en Zevenbergen

Algemene informatie

Programma: 3. Duurzaam wonen in Breda
Thema: 3.5 Breda is een duurzame en bestendige stad
URL:
Verantwoordelijk bestuurder: Paul de Beer
Bestuurlijk vervanger: Alfred Arbouw
Belang Breda in verbonden partij in %: 0
Soort verbonden partij: Gemeenschappelijke regeling

De belangrijkste risico's bij de verbonden partij

Verlagen van de rekenrente

Financiële informatie

(bedragen × € 1.000)
	2016	2017
Financiële bijdrage	235,0	42,0
Eigen vermogen	1.070,0	1.070,0
Vreemd vermogen	25.167,0	24.254,0
Resultaat voor bestemming	-28,0	0,0
Weerstandsvermogen	1.098,0	1.070,0
Netto schuldquote in %	0	0
Solvabiliteit in %	4,0	4,0